AECC9- Hướng tới hình thành cộng đồng kinh tế ASEAN

CôngThương -   Tại Hội nghị Cấp cao lần thứ 22 diễn ra vào ngày 24- 25/4/2013. Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự AECC9.

Kể từ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 21 đến tháng 3/2013, ASEAN đã có những tiến triển đáng ghi nhận trong việc thực thi AEC Blueprint trên cả bốn trụ cột: Thị trường chung và cơ sở sản xuất thống nhất, khu vực kinh tế có khả năng cạnh tranh, khu vực kinh tế phát triển cân bằng và khu vực hội nhập hoàn toàn vào nền kinh tế toàn cầu, với những kết quả cụ thể như sau:

Về thương mại hàng hóa, ASEAN đã sửa đổi, bổ sung các hiệp định kinh tế ASEAN trong đó có Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) đã được ký kết ngày 26/2/2009 tại Thái Lan. Nghị định thư về sửa đổi một số hiệp định kinh tế ASEAN liên quan đến thương mại hàng hóa đã được ký ngày 8/3/2013 trong dịp Hội nghị AEM Retreat lần thứ 19 tại Hà Nội. Các nước thành viên ASEAN đang trong quá trình hoàn tất các thủ tục nội bộ để phê duyệt Nghị định thư này.

Các nước đã thảo luận tích cực để giải quyết các vấn đề hàng rào phi thuế quan (NTBs) trong ASEAN với các biện pháp như cập nhật cơ sở dữ liệu các biện pháp phi thuế quan, phản hồi của khu vực tư nhân về giải quyết các trở ngại đối với thương mại, thảo luận về các tình huống NTMs… Ngoài ra, có 3 đến 5 dự án thử nghiệm hoặc các tình huống sẽ được thực hiện để kiểm tra về mức độ cắt giảm các rào cản đối với thương mại.

Bản ghi nhớ Dự án thử nghiệm lần thứ hai về Tự chứng nhận gồm Philippines, Lào và Indonesia đã được ký kết giữa các Bộ trưởng Kinh tế hồi tháng 8 năm 2012 tại Siêm Riệp, Campuchia, với thời hạn mục tiêu là được thực thi trong quý II/2013. ASEAN cũng bắt đầu thảo luận về các điểm tương đồng và khác biệt của hai dự án thử nghiệm tự chứng nhận hướng tới thực hiện chương trình tự chứng nhận toàn khu vực vào cuối năm 2015.

Đối với cơ chế hải quan một cửa ASEAN (ASW), phiên bản thu nhỏ của ASW với sự tham gia thử nghiệm của 7 nước thành viên (Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam) về trao đổi dữ liệu điện tử C/O mẫu D và Tờ khai hải quan điện tử đã được hoàn tất. Tất cả các nước tham gia đều đã thử nghiệm thành công kết nối cổng ASW.

Về thương mại dịch vụ, các nước thành viên ASEAN hiện đang làm việc về Gói cam kết thứ 9 trong khuôn khổ Hiệp định AFAS nhằm mục tiêu hoàn tất trong năm 2013, đồng thời bắt đầu thảo luận về cải thiện AFAS.

Gói cam kết thứ 8 về dịch vụ vận tải hàng không và Gói cam kết thứ 6 về dịch vụ tài chính cũng đặt mục tiêu hoàn tất trong năm 2013 để ký kết ngay trong năm 2013 và năm 2014.

Về đầu tư, ASEAN đang trong giai đoạn thực thi Hiệp định ACIA, trong đó quá trình rà soát lẫn nhau đã được triển khai nhằm giám sát việc xóa bỏ các hạn chế/ trở ngại hoặc cải thiện các biện pháp theo các điều khoản ACIA và Kế hoạch tổng thể về xây dựng AEC nhằm thúc đẩy ASEAN thành một khu vực thu hút đầu tư thống nhất.

Về sự lưu chuyển tự do của lao động có kỹ năng, Hiệp định ASEAN về Di chuyển thể nhân (MNP) đã được ký kết trong dịp Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 21 tháng 11/2012 tại Phnom Penh, Campuchia. Các biểu cam kết của các nước thành viên ASEAN về Hiệp định này đã được hoàn tất và dự kiến được các Bộ trưởng thông qua tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 22.

Về các ngành ưu tiên hội nhập (PIS), việc thực thi Kế hoạch Chiến lược Du lịch ASEAN 2011-2015 đang được triển khai với 24 biện pháp cho giai đoạn 2011-2012 đang được hoàn tất. Để tạo thuận lợi cho sự di chuyển của những người làm du lịch thông qua các thỏa thuận công nhận lẫn nhau (MRA), các hộp công cụ về du lịch ưu tiên đã được thực hiện.

Về thực phẩm, nông nghiệp và lâm nghiệp, hợp tác khu vực và các sáng kiến năm 2012 tiếp tục được thực hiện hướng tới tăng cường an ninh lương thực; nâng cao thương mại nội khối và ngoại khối ASEAN và nâng cao khả năng cạnh tranh dài hạn của thực phẩm, hàng hóa và sản phẩm lâm nghiệp của ASEAN.. . Để hỗ trợ thực thi Khuôn khổ an ninh lương thực hội nhập ASEAN (AIFS) và Kế hoạch hành động chiến lược 2009-2013, Hiệp định dự trữ gạo khẩn cấp ASEAN+3 (APTERR) đã có hiệu lực từ ngày 12 tháng 7 năm 2012, mở ra cơ chế thường trực nhằm đáp ứng các yêu cầu đối phó với thảm họa thiên tai và tình huống khẩn cấp.

Về quyền sở hữu trí tuệ, việc thực thi kế hoạch làm việc với 28 sáng kiến và 5 mục tiêu chiến lược trong Kế hoạch Hành động IPR ASEAN 2012- 2015 đã giúp nâng cao tính pháp lý và chính sách trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến sở hữu trí tuệ. Philippines đã tham gia Nghị định thư liên quan đến Hiệp định Madrid về Đăng ký nhãn mác quốc tế ngày 25/7/2012, trong khi Brunei đã tham gia Hiệp ước Hợp tác sáng chế ngày 24/4/2012. Cả hai nước thành viên đều đang từng bước gia nhập hệ thống Hague về đăng ký quốc tế kiểu dáng công nghiệp. Các hệ thống đăng ký này sẽ cho phép các nước thành viên ASEAN tham gia các hệ thống sở hữu trí tuệ toàn cầu.

Về hợp tác giao thông vận tải, Kế hoạch Tổng thể và Nghiên cứu khả thi về việc thiết lập mạng lưới vận tải RO-RO ASEAN và Vận chuyển đường biển ngắn là một trong những dự án ưu tiên thuộc khuôn khổ Kế hoạch Tổng thể về Kết nối ASEAN và Kế hoạch Vận tải chiến lược ASEAN/ Kế hoạch Hành động Brunei đã được hoàn tất vào tháng 3 năm nay. Diễn đàn Tìm kiếm và cứu nạn vận tải ASEAN cũng được thiết lập nhằm nâng cao các hoạt động tìm kiếm và cứu nạn trong khu vực.

Diễn đàn sẽ rà soát Hiệp định năm 1972 về tạo thuận lợi cho tìm kiếm máy bay rơi và cứu người bị tai nạn máy bay và Hiệp định năm 1975 về tạo thuận lợi cho tìm kiếm và cứu người bị nạn đường biển. Liên quan đến hợp tác vận tải với các đối tác đối thoại, các Bộ trưởng Giao thông vận tải ASEAN và Trung Quốc đã thông qua lời văn cuối cùng của Nghị định thư số 2 về Hiệp định Vận tải hàng không ASEAN- Trung Quốc và thống nhất ký nghị định thư này.

Về hợp tác năng lượng, Hiệp định an ninh dầu khí ASEAN và phụ lục về các biện pháp đối phó khẩn cấp đã được các nước thành viên phê chuẩn đầy đủ và sẽ có hiệu lực trong 30 ngày kể từ ngày đưa ra thông báo phê chuẩn ngày 20/2/2013. Trên cơ sở rà soát giữa kỳ về Kế hoạch hành động ASEAN về hợp tác năng lượng (APAEC) 2010- 2015, quá trình đánh giá đã được triển khai nhằm xác định các hành động và biện pháp cần thiết để đạt được mục tiêu Cộng đồng ASEAN. Các kiến nghị dự kiến được xem xét tại Hội nghị Bộ trưởng năng lượng ASEAN lần thứ 31 vào tháng 9/2013.

Hiệp định An ninh dầu khí ASEAN và phụ lục về các biện pháp đối phó khẩn cấp đã được phê chuẩn

Về sáng kiến hội nhập ASEAN (IAI), rà soát giữa kỳ về kế hoạch làm việc IAI giai đoạn II (2009-2015) hiện đang được triển khai nhằm đánh giá tiến triển thực thi và đưa ra kiến nghị nhằm nâng cao lợi ích của các hoạt động và cơ chế đảm bảo thực hiện hiệu quả các dự án. Theo kế hoạch, cuốn sách “Thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN: định hướng và lựa chọn chính sách” sẽ được đưa ra vào tháng 5/2013.

Hội nhập của ASEAN vào nền kinh tế toàn cầu, về các FTA ASEAN+1, có hai nghị định thư về nâng cao thực thi ACFTA đã được ký kết vào tháng 11/2012 bao gồm Nghị định thư về đưa các hàng rào kỹ thuật đối với thương mại và các biện pháp vệ sinh, kiểm dịch động thực vật vào Hiệp định Thương mại hàng hóa của Hiệp định khung về hợp tác kinh tế toàn diện giữa ASEAN và Trung Quốc; và Nghị định thư thứ ba về sửa đổi Hiệp định khung về hợp tác kinh tế toàn diện ASEAN- Trung Quốc. Cho đến nay, vẫn còn 5 nước thành viên chưa phê chuẩn các nghị định thư này.

Việc rà soát pháp lý Hiệp định Thương mại dịch vụ và Đầu tư trong khuôn khổ FTA ASEAN- Ấn Độ đang được thực hiện và dự kiến ký kết tại Hội nghị tham vấn vào tháng 8/2013. Việc đàm phán mở rộng chương về thương mại dịch vụ và đầu tư trong khuôn khổ Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện ASEAN- Nhật Bản tiếp tục được thực hiện và dự kiến kết thúc đàm phán trong năm 2013.

Bên cạnh những tiến triển của AEC, Hội nghị AECC 9 đã nhận diện một số thách thức đối với AEC, trong đó thách thức chính vẫn là việc thực thi đúng thời hạn các biện pháp xây dựng AEC và năng lực của các nước trong việc thực thi các cam kết trong AEC Blueprint. Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả trong một số lĩnh vực, nhưng nhiều biện pháp vẫn bị trì hoãn đến cuối tháng 3/2013.

Một thách thức khác đối với AEC là phù hợp với nhu cầu của thị trường. Khi AEC là một tiến trình hướng tới thị trường, cộng đồng doanh nghiệp cần phải được tiếp cận thông tin tốt và được tham vấn về các sáng kiến AEC. Các bên liên quan khác trong tiến trình hội nhập cũng sẽ được thông tin tốt. Vì vậy từng nước thành viên sẽ phải nỗ lực nhiều hơn trong việc truyền thông về công việc của AEC.

Trần Thị Tuyết Minh Văn phòng UBQG về HTKTQT